რა არის საყლაპავის კიბო?

საყლაპავის კიბო არის ავთვისებიანი სიმსივნე, რომელიც წარმოიქმნება ამ ორგანოს შიდა (ეპითელური) შრის ტრანსფორმირებული უჯრედებიდან. მას, როგორც წესი, ახასიათებს გვიანი დიაგნოზი და აგრესიული მიმდინარეობა – ავადმყოფთა მესამედი დაავადების გამოვლენიდან ერთ წელიწადში იღუპება. ამავდროულად, საყლაპავის კიბო ხშირად ვლინდება არასპეციფიკური სიმპტომებით და/ან ვითარდება არა სრული კეთილდღეობის ფონზე, არამედ ლორწოვან გარსზე, რომელიც უკვე მიდრეკილია კიბოსადმი. შესაბამისად, ჯანმრთელობაზე ყურადღებიანობა, საჭმლის მომნელებელი სისტემის ნებისმიერი პათოლოგიის არსებობისას ექიმის რეგულარული მონიტორინგი და პრევენციული გამოკვლევების გავლა დაგეხმარებათ საწყის ეტაპზე ავთვისებიანი პროცესის იდენტიფიცირებასა და მის წარმატებით გამკლავებაში.

საყლაპავის კიბო

საყლაპავის კიბო: დაავადების შესახებ

სტატისტიკის მიხედვით, ეს დაავადება ძალიან გავრცელებულია – ის პირველ ადგილზეა გასტროინტესტინური ნეოპლაზმების სიხშირით და მერვე ადგილზე კიბოსგან სიკვდილიანობის გამომწვევ მიზეზებში. მამაკაცებში საყლაპავის კიბო 3,5-ჯერ უფრო გავრცელებულია, ვიდრე ქალებში, ხოლო პიკური შემთხვევა 50-დან 60 წლამდე ხდება.

პროცესის საწყის ეტაპზე კლინიკური გამოვლინების არარსებობის გამო, პაციენტების თითქმის 70 პროცენტი მიმართავს სამედიცინო დახმარებას და დიაგნოზის გარკვევას უკვე დაავადების III-IV სტადიაზე.

საყლაპავი მილის კიბო, საყლაპავის სიმსივნე.
საყლაპავი მილის კიბო

საყლაპავის მილის კიბო: სახეები

სიმსივნური უჯრედების სტრუქტურის მიხედვით საყლაპავის კიბო არის:

  • ბრტყელუჯრედოვანი (ბრტყელუჯრედოვანი კარცინომა, ბაზალოიდური, ადენოსკვამოზური, ბუჩქოვანი, არადიფერენცირებული და სხვა);
  • ჯირკვლოვანი (ადენოკარცინომა, ჯირკვლის დისპლაზია, მუკოეპიდერმული და სხვა);
  • სხვა (ნეიროენდოკრინული კიბო, ნეიროენდოკრინული სიმსივნე და ა.შ.).

პროგნოზი აღარ არის დამოკიდებული ნეოპლაზმის უჯრედულ სტრუქტურაზე, არამედ მისი დიფერენცირების ხარისხზე: მაღალ დიფერენცირებული კიბო მორფოლოგიურად ძალიან ჰგავს ჯანსაღ უჯრედებს, აქვს უფრო ხელსაყრელი მიმდინარეობა, კარგად რეაგირებს თერაპიაზე, ხოლო ცუდად დიფერენცირებულ საყლაპავის კიბოს აქვს აგრესიული კურსი და ცუდად რეაგირებს მკურნალობაზე.

ონკოლოგები ფართოდ იყენებენ საყლაპავის კიბოს TNM კლასიფიკაციას, სადაც T ახასიათებს პირველადი სიმსივნე, N მიუთითებს კიბოს უჯრედების ლიმფური კვანძების დაზიანების ხარისხზე და M მიუთითებს შორეული მეტასტაზების არსებობაზე ან არარსებობაზე. ამ მახასიათებლების კომბინაციის გათვალისწინებით, განასხვავებენ საყლაპავის კიბოს 4 სტადიას:

  • I – სიმსივნე აღწევს ლორწქვეშა შრეს, ლიმფური კვანძები არ არის დაზარალებული, არ არის მეტასტაზები;
  • II – ნეოპლაზმა იზრდება ორგანოს კედლის მთელ სისქეზე, მაგრამ არ აზიანებს მიმდებარე ქსოვილებს, არ ზიანდება ლიმფური კვანძები და არ არის მეტასტაზები;
  • III – სიმსივნე აზიანებს საყლაპავთან მდებარე 6-მდე ლიმფურ კვანძს;
  • IV – ნეოპლაზმა აზიანებს მიმდებარე ქსოვილებს, მეტასტაზები ვლინდება შორეულ ლიმფურ კვანძებში და შინაგან ორგანოებში.

საყლაპავის კიბო: სიმპტომები

უმეტეს შემთხვევაში საყლაპავის კიბოს საწყისი სტადიები უსიმპტომოდ მიმდინარეობს – დაავადება არანაირად არ იჩენს თავს, პაციენტს არ აქვს ეჭვი, რომ ავად არის. ზოგიერთ შემთხვევაში, პათოლოგიის დებიუტი ხდება “პატარა”, არასპეციფიკური ნიშნების კომპლექსით. პაციენტები უჩივიან:

  • დისკომფორტის შეგრძნება, სიმძიმის შეგრძნება, მსუბუქი წვა, ტკივილი მუცლის უკან ყლაპვის დროს;
  • გულძმარვა;
  • წონის აუხსნელი კლება;
  • ყლაპვის გარკვეული სირთულე.

საყლაპავის სიმსივნე თანდათან იზრდება, უფრო ღრმად აღწევს ქსოვილში ან ორგანოს სანათურში, ამცირებს მას. მისი პროგრესირებისას, საყლაპავის კიბოს წამყვანი სიმპტომი და გამოვლინება ქალებსა და მამაკაცებში არის ყლაპვის დარღვევა ან დისფაგია. პაციენტები განიცდიან მნიშვნელოვან სირთულეებს საკვების გადაყლაპვისას – ჯერ მხოლოდ მყარი საკვები (აუცილებლად უნდა ჩამოიბანონ წყლით), შემდეგ რბილი, თხევადი საკვები.

ნეოპლაზმის წყლულს თან ახლავს ნერწყვდენა, რეგურგიტაცია, ტკივილი ჯერ ყლაპვისას, შემდეგ მუდმივი, ნერწყვში სისხლის შერევა.

როდესაც ავთვისებიანი პროცესი სხვა ორგანოებსა და ქსოვილებზე ვრცელდება, სიმპტომები უფრო მრავალფეროვანი ხდება:

  • როდესაც მორეციდივე ნერვი დაზიანებულია, ხდება ხმის ჩახლეჩვა და აფონია;
  • თუ კუჭი დაზიანებულია, ხდება გულისრევა, ღებინება, სწრაფი გაჯერება, მადის დაკარგვა მადის სრულ დაკარგვამდე და წონის დაკლება;
  • როდესაც სიმსივნის პროცესში დიაფრაგმა და შუასაყარი ერთვება, ტკივილი მტანჯველი ხდება, პაციენტები ამას მუდმივად აფიქსირებენ;
  • სისხლძარღვების დაზიანებას თან ახლავს სისხლდენა, რომლის მოცულობა დამოკიდებულია დაზიანებული არტერიის ან ვენის ზომაზე.

სიმსივნე ახდენს ჰემატოგენურ მეტასტაზებს, აზიანებს თირკმელებს, თირკმელზედა ჯირკვლებს, ღვიძლს, ფილტვებს, რასაც თან ახლავს შესაბამისი სიმპტომები.

საყლაპავის კიბო, საყლაპავი მილის კიბო სიმსივნე.
საყლაპავის კიბო

საყლაპავის მილის კიბოს გამომწვევი მიზეზები

სამწუხაროდ, საყლაპავის კიბოს ზუსტი მიზეზები ჯერ კიდევ არ არის ბოლომდე ცნობილი.

შემდეგი ფაქტორები, რომლებიც გავლენას ახდენენ ორგანოს ლორწოვან გარსზე, ზრდის მისი განვითარების რისკს:

  • გენეტიკური მიდრეკილება;
  • ძალიან ცხელი ან ცივი საკვებისა და სასმელების რეგულარული მოხმარება;
  • ტოქსიკური ნივთიერებების ინჰალაცია;
  • კაუსტიკური ქიმიკატების მიღება;
  • სამრეწველო მტვრის რეგულარული ინჰალაცია;
  • საყლაპავის დასხივება;
  • სკლეროთერაპიის ჩატარება;
  • დიდი რაოდენობით ალკოჰოლის რეგულარული მოხმარება;
  • მოწევა;
  • გაუწონასწორებელი, არარეგულარული კვება, ხშირი ჭარბი კვება;
  • იმუნოდეფიციტები.

რიგი დაავადებები ხელს უწყობს კიბოს განვითარებას, მათ შორის ჰიატალური თიაქარი, ბარეტის საყლაპავი, აქალაზია კარდია, მემკვიდრეობითი ჰიპერკერატოზი, კერატოდერმია და სიმსუქნე.

უჯრედების დაზიანება და მათში ხშირი ანთებითი პროცესები მრავალჯერადი გენეტიკური მუტაციის საფუძველს ქმნის, რაც ერთ დღეს იწვევს ტრანსფორმირებულ უჯრედს უკონტროლოდ გაყოფის უნარს – კიბოს უჯრედის წარმოქმნას.

საყლაპავი მილის კიბო, საყლაპავის სიმსივნე.
საყლაპავის კიბო

საყლაპავის კიბოს დიაგნოსტიკა

მთავარი განგაშის ზარი ექიმისთვის, რომელიც ატარებს დიაგნოზს, არის პაციენტის ჩივილები ყლაპვის დარღვევის შესახებ – დისფაგია. ეს არის გადაუდებელი ეზოფაგოფიბროგასტროდუოდენოსკოპიის პირდაპირი ჩვენება (EFGDS). ამ კვლევამდეც კი, სპეციალისტი განმარტავს სხვა ჩივილებს, გაარკვევს, რამდენი ხნის წინ გაჩნდა ისინი, როგორ შეიცვალა დროთა განმავლობაში, გაარკვევს რა გააკეთა პაციენტმა თავის დასახმარებლად და რა შედეგს მიაღწია მისი ქმედებებით.

ობიექტური გამოკვლევის დროს ონკოლოგი ამოწმებს პაციენტს, ყურადღებას აქცევს მის წონას, ცხიმოვანი და კუნთოვანი ქსოვილის თანაფარდობას, გადიდებული ლიმფური კვანძების არსებობას, კანის ფერს, ხილულ ლორწოვან გარსებს და სხვა მახასიათებლებს.

დიაგნოზის გასარკვევად, თუ საყლაპავის კიბოს ეჭვი არსებობს, პაციენტს დაენიშნება:

  • კლინიკური სისხლის ტესტი;
  • ბიოქიმიური სისხლის ტესტი;
  • კოაგულოგრამა;
  • სისხლის ტესტი სიმსივნური მარკერებისთვის;
  • შარდის ზოგადი ანალიზი;
  • ეზოფაგოფიბროგასტროდუოდენოსკოპია (ექიმს საშუალებას აძლევს დაინახოს ლორწოვანი გარსის დეფექტი ან მასზე ნეოპლაზმი, შეაფასოს მისი ზომა, მდებარეობა, მიიღოს ბიოფსია შემდგომი ჰისტოლოგიური გამოკვლევისთვის და შეაფასოს გართულებების ალბათობა);
  • ენდოსონოგრაფია (საშუალებას იძლევა შეფასდეს ორგანოს კედლის სიმსივნის დაზიანების სიღრმე, პროცესში უახლოესი ლიმფური კვანძების ჩართულობის ხარისხი);
  • საყლაპავის რენტგენი კონტრასტით (საშუალებას იძლევა მოხდეს ამოცნობა სიმსივნე საყლაპავში, დადგინდეს მისი შევიწროების ხარისხი, განისაზღვროს საკვების გავლის სიჩქარე დაზიანებულ ზონაში);
  • ლიმფური კვანძების ულტრაბგერა (მათი მეტასტაზური დაზიანებების ამოცნობის საშუალებას გვაძლევს);
  • ბრონქოსკოპია (გამოიყენება ბრონქოფილტვის სისტემაში მეტასტაზების არსებობის ეჭვის შემთხვევაში);
  • კომპიუტერული ტომოგრაფია ან მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია (გულმკერდის ან მუცლის ღრუს ორგანოების გამოკვლევა, კვლევის მიზნიდან გამომდინარე; როგორც წესი, პირველად შემოდის კონტრასტი; მეთოდი საშუალებას გაძლევთ ზუსტად განსაზღვროთ სიმსივნის მდგომარეობა, იდენტიფიცირება და დახასიათება მეტასტაზები);

საყლაპავის კიბოს მკურნალობა

საყლაპავის კიბოს მკურნალობის ტაქტიკა, როგორც წესი, მოიცავს ქირურგიული, სხვივური თერაპიის და ქიმიოთერაპიის მეთოდების ერთობლიობას, კონკრეტულ პაციენტში დაავადების თავისებურებებიდან გამომდინარე. მას განსაზღვრავენ სხვადასხვა დარგის სპეციალისტები: გასტროენტეროლოგი, ონკოქირურგი, რადიოლოგი, ქიმიოთერაპევტი.

ქირურგიული მკურნალობა ჩვეულებრივ ტარდება საყლაპავის სუბტოტალური რეზექციის სახით – ორგანოს უმეტესი ნაწილის ამოღება და მისი ჩანაცვლება კუჭის ან მსხვილი ნაწლავის ფრაგმენტით.

ოპერაციის შემდეგ შესაძლო დარჩენილი ავთვისებიანი უჯრედების განადგურების მიზნით, პაციენტს ენიშნება ქიმიოთერაპია ან სხივური თერაპია. ზოგჯერ ამ მკურნალობის მეთოდებს მიმართავენ ოპერაციამდე – ასეთი მკურნალობის შედეგი იქნება სიმსივნის ზომის შემცირება, რაც გაადვილებს მოცილებას.

თუ ოპერაციაზე უკუჩვენებები არსებობს, პროცესის შემდგომ ეტაპებზე შეიძლება გამოყენებულ იქნას ქიმიოთერაპია ან/და სხივური თერაპია, როგორც პალიატიური მკურნალობის დამოუკიდებელი მეთოდები – ისინი ოდნავ შეამსუბუქებენ პაციენტის მდგომარეობას და მცირე ხნით გაუხანგრძლივებენ მის სიცოცხლეს.

პალიატიური მკურნალობა ასევე მოიცავს პაციენტს, რომელიც ღებულობს მედიკამენტებს სიმპტომური მკურნალობისთვის – ტკივილგამაყუჩებლები, ღებინების საწინააღმდეგო, გულის ფუნქციის გასაუმჯობესებელი, ანტიბაქტერიული და სხვა.

თუ საყლაპავის რეზექცია შეუძლებელია, პაციენტს შეიძლება რეკომენდაცია გაეწიოს ოპერაციაზე, რათა დამონტაჟდეს სტენტი იმ ადგილას, სადაც მდებარეობს ნეოპლაზმი – სპეციალური ბადე, რომელიც გააფართოვებს სანათურს და გაუადვილებს ყლაპვას.

ხანგრძლივი არასრულფასოვნებით დაღლილ პაციენტს სჭირდება მკვებავი, მაღალი ხარისხის კვება. მას უნიშნავენ დიეტას, რომელიც შეიცავს 1 გ/კგ ცილას დღეში, ჯამური ენერგეტიკული ღირებულებით 20-30 კკალ/კგ დღეში. გამოიყენება სპეციალური მაღალი ცილის სამკურნალო ნარევები.

საყლაპავის კიბოს პრევენცია

საყლაპავის კიბოს განვითარების 100%-ით პრევენცია შეუძლებელია – პირველადი პრევენცია არ არსებობს. პროვოცირების ფაქტორების ზემოქმედების მინიმუმამდე შემცირება ორგანოს ლორწოვან გარსზე ხელს შეუწყობს ამ პათოლოგიის რისკის შემცირებას:

  • ცუდი ჩვევების უარყოფა;
  • მექანიკურად და თერმულად ნაზი საკვების ჭამა;
  • სხეულის წონის შენარჩუნება ნორმალურ ფარგლებში;
  • საჭმლის მომნელებელი სისტემის რეგულარული პროფილაქტიკური გამოკვლევები;
  • კიბოსწინარე დაავადებების დროული, ხარისხიანი მკურნალობა.

რეაბილიტაცია

ოპერაციის შემდეგ პაციენტი რჩება საავადმყოფოში სამედიცინო მუშაკების მუდმივი მეთვალყურეობის ქვეშ, უტარდება ექიმის მიერ რეგულარულ გამოკვლევებს და უტარდება დამხმარე მკურნალობა, კერძოდ ანტიბიოტიკოთერაპია. დაზიანებული ქსოვილების შეხორცებამდე იკვებება პარენტერალურად (კვებითი ხსნარები შეჰყავთ უშუალოდ სისხლში ინფუზიების – საწვეთურის საშუალებით).

სიმსივნის საწინააღმდეგო მკურნალობის კურსის დასრულების შემდეგ პაციენტი რეგისტრირდება ონკოლოგთან დისპანსერში – ექიმის მიერ რეკომენდებული სიხშირით სტუმრობს დისპანსერს, უტარდება გამოკვლევები და მინიმალური საჭირო გამოკვლევები. ეს მიდგომა საშუალებას გაძლევთ თვალყური ადევნოთ პაციენტის მდგომარეობას და დაავადების რეციდივის შემთხვევაში, დროულად გამოავლინოთ იგი.

დაგვიკავშირდით