ძუძუს კიბო როგორ ვლინდება სხვადასხვა სტადიაზე და რა მეთოდებით მკურნალობენ მას
ძუძუს კიბოს სტადიები: ძუძუს კიბო ქალებში კიბოს ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული სახეობაა. კიბოს კვლევის მსოფლიო ფონდის მონაცემებით, 2020 წელს მსოფლიოში დაახლოებით 2,26 მილიონი ქალი დაავადდა. თუმცა, მედიცინის მიღწევებისა, ადრეული დიაგნოსტიკისა და გამოვლენის წყალობით, ძუძუს კიბოს მკურნალობა უფრო ეფექტური გახდა. ძუძუს კიბოს დაავადებით სიკვდილიანობა მცირდება და უფრო მეტი ქალი წარმატებით უმკლავდება ამ დაავადებას.
ძუძუს კიბოს სტადიები
ძუძუს კიბოს სტადია აჩვენებს ავთვისებიანი პროცესის გავრცელებას და ხარისხს. კიბოს მკურნალობის პროტოკოლი დამოკიდებულია სტადიის სიზუსტეზე. სტადიის დიაგნოსტირება ხდება სიმსივნის ზომის, ლიმფური კვანძების და ორგანოების დაზიანების მაშტაბის დადგენით.
საერთაშორისო კლასიფიკაცია ახასიათებს კიბოს შემდეგ კრიტერიუმებს:
- T – ფორმირების ზომა;
- N – რეგიონული ლიმფური კვანძების ჩართვა ავთვისებიან პროცესში;
- M — მეტასტაზების არსებობა/არარსებობა ორგანოებში.
ძუძუს კიბოს 0 სტადია
სარძევე ჯირკვლის კიბოს 0 სტადიაზე: ამ ეტაპზე წარმატებული მკურნალობის შანსი ყველაზე მაღალია. თუმცა, ამ ეტაპზე კიბოს გამოვლენა რთულია. პაციენტთა მხოლოდ 5% ახერხებს ამ ეტაპზე ძუძუს კიბოს გამოვლენას.
ძუძუს კიბოს პირველი სტადია
სიმსივნე იზრდება პირველადი ფოკუსის მიღმა და შეიძლება იყოს 2 სმ დიამეტრამდე. ორგანოებში მეტასტაზები არ არის.
- T1 – ფორმირება 2 სმ-ზე ნაკლები;
- N0 – არ არის მეტასტაზები ლიმფურ კვანძებში;
- M0 – ორგანოებში მეტასტაზების გარეშე.
ძუძუს კიბოს მეორე სტადია
ნეოპლაზმის ზომაა 2-5 სმ მეტასტაზებით ან მის გარეშე იღლიის ლიმფურ კვანძებში.
- T2 – სიმსივნე 2-დან 5 სმ-მდე;
- N1 – მეტასტაზები ახლომდებარე ლიმფურ კვანძებში;
- M0 ან M1 – ორგანოებში არ არის მეტასტაზები ან არის 1 მეტასტაზები.
ძუძუს კიბოს მესამე სტადია
5 სმ ან მეტი ზომის წარმონაქმნი, რომელიც მეტასტაზირებულია ახლომდებარე ლიმფურ კვანძებსა და ორგანოებში (კანი, გულმკერდი).
- T3 – განათლება 5 სმ-ზე მეტი;
- N2 – მეტასტაზები 4-9 ლიმფურ კვანძში;
- M0 ან M1 – ორგანოებში არ არის მეტასტაზები ან არის 1 მეტასტაზები.
ძუძუს კიბოს მეოთხე სტადია
მეოთხე სტადიაზე ძუძუს კიბოს მეტასტაზები სცდება ძუძუს ფარგლებს – ფილტვებში, ღვიძლში, ტვინში, ძვლებში, თირკმელზედა ჯირკვლებში.
- T4 – სიმსივნის ზომას მნიშვნელობა არ აქვს;
- N3 – მეტასტაზები გულმკერდის ორივე მხარეს ლიმფურ კვანძებში;
- M1 – მეტასტაზები ორგანოებში.
ძუძუს კიბოს განვითარება სხვადასხვა სტადიაზე
0, 1 და 2 სტადიაზე ძუძუს კიბო ჩვეულებრივ ასიმპტომურია. შემთხვევების 70%-ში პაციენტები დამოუკიდებლად აღმოაჩენენ კიბოს კაფსულას ჯირკვალში. მე-3 სტადიაზე შეიძლება გამოჩნდეს ძუძუს გამონადენი, სიმეტრიის დარღვევა, ლიმონის ქერქის სიმპტომი და შეშუპება. ასევე შესაძლებელია ინტოქსიკაციის სინდრომი (ოფლიანობა, წონის დაკლება, ცხელება დიდი ხნის განმავლობაში). შეიძლება იყოს დისკომფორტი მკლავში დაზიანების მხარეს. სარძევე ჯირკვლის კიბოს მე-4 სტადიას ახასიათებს ორგანოების – ღვიძლის, თირკმელების, ფილტვების ფუნქციონირების დარღვევა (შეშუპება, ტკივილი).
ძუძუს კიბოს მკურნალობა სხვადასხვა ეტაპებზე
ძუძუს კიბოს თერაპია 0 სტადიაზე
- ძუძუს კიბოს ნულოვანი სტადიისთვის ტარდება ლუმპექტომია – ქირურგიული პროცედურა სიმსივნისა და ირგვლივ მცირე რაოდენობით ჯანსაღი ქსოვილის მოსაშორებლად;
- ლუმპექტომიის შემდეგ ინიშნება სხივური თერაპია და ჰორმონოთერაპია (თუ სიმსივნე ჰორმონზეა დამოკიდებული), რათა მოხდეს მომავალში კიბოს განვითარების თავიდან აცილება.
პირველ სტადიაზე ძუძუს კიბოს მკურნალობა
- მკერდის შემანარჩუნებელი ოპერაცია (ლუმპექტომია) ან რადიკალური მოცილება (მასტექტომია);
- დასხივება კიბოს უჯრედების მოსაკლავად, რომლებიც შესაძლოა დარჩენილიყო ოპერაციის შემდეგ;
- შერჩეულ შემთხვევებში შეიძლება დაინიშნოს ქიმიოთერაპია და ჰორმონალური თერაპია.
მეორე სტადიაზე ძუძუს კიბოს მკურნალობა
- ლუმპექტომია ან მასტექტომია;
- ქიმიოთერაპია ოპერაციამდე და მის შემდეგ;
- რადიოთერაპია;
- ჰორმონოთერაპია ჰორმონდამოკიდებული კიბოსთვის.
მესამე სტადიაზე ძუძუს კიბოს მკურნალობა
- მასტექტომია;
- ქიმიოთერაპია ტარდება როგორც ოპერაციამდე, ასევე მის შემდეგ;
- რადიოთერაპია;
- თერაპია ჰორმონალური პრეპარატებით ფორმირების მგრძნობელობის შემთხვევაში.
მეოთხე სტადიაზე ძუძუს კიბოს მკურნალობა
მკურნალობა ძუძუს კიბოს 4 სტადიაზე ეტაპზე პალიატიურია. ის მიზნად ისახავს სიცოცხლის გახანგრძლივებას და ხარისხის გაუმჯობესებას. ინიშნება ქიმიოთერაპია, ჰორმონალური და მიზნობრივი თერაპია. სიცოცხლის ხანგრძლივობა პირდაპირ დამოკიდებულია იმაზე, შეეხო თუ არა მეტასტაზები სასიცოცხლო ორგანოებს. ამიტომ, მეტასტაზურ სტადიაზე თერაპიის ერთ-ერთი მთავარი მეთოდია ქირურგია ან მეტასტაზების სხივური თერაპია.
პროგნოზი ძუძუს კიბოს სხვადასხვა ეტაპებზე
პაციენტების ნახევარს, რომლებიც მიმართავენ მკურნალობას, დიაგნოზირებულია მე-3 სტადიით. ეს გამოწვეულია პროცესის საწყის ეტაპზე სიმპტომების არარსებობით. ასეთი პაციენტების მკურნალობის ტაქტიკა დამოკიდებულია ზოგად მდგომარეობაზე, ასაკზე და თანმხლები პათოლოგიების არსებობაზე. ამასთან, უცხოურ კლინიკებში ინტერდისციპლინარული მიდგომა არის ძუძუს კიბოს მქონე ქალების მკურნალობის საფუძველი. სარძევე ჯირკვლის კიბოს ონკოთერაპიის წარმატების პროგნოზი შემდეგია:
“Cancer Research UK” (დიდი ბრიტანეთის დამოუკიდებელი კიბოს კვლევის ორგანიზაცია) მიუთითებს შემდეგ მონაცემებზე ძუძუს კიბოს მქონე პაციენტების 5-წლიანი გადარჩენის შესახებ:
- სტადია 1 – ქალების უმეტესობა (დაახლოებით 100%);
- სტადია 2 – 100 ქალიდან 90 (90%);
- სტადია 3 – 100 ქალიდან 70 (70%);
- სტადია 4 – 100 ქალიდან 25 (25%).
წამყვან უცხოურ სამედიცინო ცენტრებში ტარდება მოკვეთილი მკერდის რეკონსტრუქცია. რეკონსტრუქცია შეიძლება იყოს მყისიერი (ანუ მოკვეთისთანავე) ან შემდგომი (გარკვეული დროის შემდეგ). ასევე, დამატებითი მომსახურების სახით პაციენტი იღებს მომსახურებას, როგორიცაა ფსიქოლოგიური დახმარება, კოსმეტიკური პროცედურები, არტთერაპია და ა.შ.
მკერდის კიბოს საერთაშორისო კლასიფიკაცია
TNM ძუძუს კიბოს საერთაშორისო კლასიფიკაცია არის სისტემა, რომელიც გამოიყენება ძუძუს კიბოს სტადიების აღსაწერად და იმის დასადგენად, თუ რამდენად გავრცელდა იგი სხეულში. იგი ეფუძნება სამ ძირითად ფაქტორს: პირველადი სიმსივნის ზომას (T), ლიმფური კვანძის ჩართულობის არსებობას (N) და შორეული მეტასტაზების არსებობას (M).
სარძევე ჯირკვლის კიბოს აქვს 4 სტადია, რაც მიუთითებს სიმსივნის ზომასა და გავრცელებაზე. სტადია 0 ნიშნავს გაუაზრებელი უჯრედების არსებობას, ხოლო 4 ეტაპი მიუთითებს, რომ კიბო გავრცელდა სხეულის სხვა ორგანოებზე.
სარძევე ჯირკვლის კიბოს ადრეულ სტადიაზე სიმპტომები შეიძლება არ იყოს შესამჩნევი ან შეიძლება მოიცავდეს მკერდის სიმსივნეს ან მისი ფორმის შეცვლას. მოწინავე სტადიაზე ჩნდება გულმკერდის ტკივილი, ორგანოთა დისფუნქცია და შორეული მეტასტაზები, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს სიმპტომები სხეულის სხვა ნაწილებში.
ძუძუს კიბოს მკურნალობა სხვადასხვა სტადიაზე მოიცავს: სიმსივნის ქირურგიულ მოცილებას, რადიოთერაპიას, ქიმიოთერაპიას, ჰორმონალურ თერაპიას, მიზნობრივ თერაპიას.
ძუძუს კიბოს პროგნოზი განსხვავდება დაავადების სტადიის მიხედვით. საწყის ეტაპებზე 5-წლიანი გადარჩენის მაჩვენებელი 90-100%-ია, მე-3 სტადიაზე – 70-ზე მეტი, მე-4 სტადიაზე ქალების საშუალოდ 25% გადარჩება.